007098 v.6

Algemeen

Dermatomycose is een verzamelnaam voor huidaandoeningen veroorzaakt door schimmels/gist. Soms gaat de dermatomycose gepaard met jeuk. Een KOH preparaat kan een aanvulling zijn op de diagnostiek.
Het ontstaan van mycosen is meestal te wijten aan een verstoring van de natuurlijke barrièrefunctie van de huid. Predisponerende factoren zijn onder andere een toegenomen vochtigheidsgraad van de huid, een beschadigde huid, een verminderde algemene weerstand, immuundeficiënties en aandoeningen die een slechte microcirculatie tot gevolg hebben zoals diabetes mellitus. Gisten die dermatomycosen veroorzaken zijn vooral Candida of Malassezia.

Candidiasis wordt veroorzaakt door de gist Candida albicans. Het is een schimmelziekte welke op meerdere gebieden van het lichaam voor kan komen. Men onderscheidt:

• Candidiasis in de mond. Een schimmelziekte van de slijmvliezen in de mond- en keelholte. Deze aandoening komt relatief vaak voor bij jonge kinderen (spruw). Bij volwassenen wordt het vaak gezien bij personen die inhalatiecorticosteroïden gebruiken (het spoelen van de mond na inhalatie moet daarom niet worden vergeten).
• Candidiasis op de huid: intertrigo, tinea pedis, tinea manus, tinea corporis. Intertrigo kenmerkt zich door smetten, roodheid en wondpijn van de huid. Intertrigo wordt veroorzaakt door prikkeling van de huid ten gevolge van wrijving, warmte en zweetafscheiding (vooral bij adipositas) en opvolgende infectie met Candida albicans. Deze aandoening wordt vaak gezien bij obese mensen, voornamelijk de huidplooien onder de borsten, tussen de dijen, in oksels, enz. Tinea pedis, tinea manus, tinea corporis kunnen ook worden veroorzaakt door Candida
• Candidiasis aan de nagels: onychomycosen. Ook rond de nagels kan een candida-infectie voorkomen.
• Vulvovaginale candidiasis.

Uitgangspunten:
Oppervlakkige dermatomycosen kunnen lokaal worden behandeld. Vaak wordt de keuze van de behandeling gemaakt op basis van de lokalisatie van de schimmelinfectie; zoals handen, huidplooien, slijmvlies, hoofdhuid, voeten etc.
De lokale behandeling wordt over het algemeen voortgezet tot minimaal een week nadat volledige klinische genezing is bereikt. Huidlaesies door oppervlakkige dermatomycosen kunnen een porte d’entrée zijn voor bacteriën en diepe bacteriële huidinfecties veroorzaken (cellulitis of erysipelas).
Er is meestal geen medische noodzaak om onychomycosen (nagelschimmel) te behandelen, tenzij er problemen zoals huidlaesies en ontstekingsverschijnselen optreden. De lokale antimycotica (zoals miconazol applicatievloeistof) zijn bij een onychomycose niet bewezen effectief.
Bij oppervlakkige candida-infecties in de mond/keelholte heeft in eerste instantie miconazol de voorkeur gezien de grotere effectiviteit. Bij niet kunnen spoelen met het antimycoticum of bij een ernstige infectie, kan systemisch fluconazol worden gebruikt.

Niet-medicamenteuze behandeling

Niet-medicamenteuze advies voetschimmel:

• Was de voeten elke dag, het liefst met weinig of helemaal geen zeep; als zeep wordt gebruikt, dan bij voorkeur een pH5-wastablet of een neutrale wasemulsie. Spoel de voeten goed af zodat geen zeepresten achterblijven.
• Droog de voeten zorgvuldig en grondig af, vooral tussen de tenen.
• Draag elke dag schone sokken die het zweet goed opnemen en de huid droog houden, bijvoorbeeld katoenen of wollen sokken.
• Draag goed ventilerend schoeisel, bij voorkeur sandalen, of schoenen van leer of linnen, en wissel liefst dagelijks van schoenen; laat de schoenen tussendoor goed drogen.
• Draag slippers in gemeenschappelijke douche- of (zwem)badruimtes.

Medicamenteuze behandeling

Dermatomycose

Gelaat, hals, romp, extremiteiten (tinea corporis), hand en vinger (tinea manus), voet of tenen (tinea pedis)

Clotrimazol crème 2 dd, 3-4 weken, continueren tot 7-10 dagen na verdwijnen huidaandoening
Miconazol crème 2 dd, 3-4 weken, continueren tot 7-10 dagen na verdwijnen huidaandoening

Huidplooi (intertrigo door Candida)

Clotrimazol creme crème 2 dd, 3-4 weken, continueren tot 7-10 dagen na verdwijnen huidaandoening
miconazol crème 2 dd, 3-4 weken, continueren tot 7-10 dagen na verdwijnen huidaandoening

Pityriasis versicolor (hals. romp en extremiteiten)

1. Seleniumsulfideshampoo 2,5% 1 dd 10 min, 7 dagen
2. Miconazol crème 1-2 dd, 2 weken
bij frequente recidieven: eventueel oraal itraconazol 1 dd 200 mg, 1 week
evt. ter preventie van frequente recidieven: maandelijkse behandeling

Tinea capitis (behaarde hoofdhuid), Mycotische sycosis barbae (baardstreek), animale dermatomycose (gelaat, hals en extremiteiten)

terbinafine 1dd 250 mg, minimaal 1 maand

Voetzool en voetrand (tinea pedis met mocassinpatroon)

terbinafine oraal 1 dd 250 mg, 2 weken

Nagels (onychomycose)

orale therapie, uitsluitend na zorgvuldige afweging van voor- en nadelen

• vingernagels: itraconazol 1 dd 200 mg, 3 maanden, alternatief is pulsbehandeling: 2 dd 2 capsules van 100 mg gedurende één week, gevolgd door een behandelingsvrij interval van drie weken. De pulsbehandeling wordt tweemaal herhaald.
• teennagels: terbinafine 1 dd 250 mg, 3 maanden
• Bij onvolledige genezing na 3 maanden: 9 maanden afwachten; herhaal de orale behandeling als de genezing dan nog onvolledig is

Oppervlakkige Candida-infectie in mond-/keelholte

Miconazol orale gel 2%: 4x daags 2½ ml gel zolang mogelijk in mond houden, dan doorslikken. Behandeling tot 1 week na verdwijnen van de symptomen continueren.

Vulvovaginale candidiasis

1. Miconazol vaginaal capsule 1200 mg eenmalig
2. Clotrimazol vaginaal 500 mg eenmalig of 200 mg 1x daags gedurende 3 dagen

Geef bij uitwendige jeuk eventueel uitwendig antimycotische crème (miconazol 20 mg/g 2x daags of clotrimazol 10 mg/g 2x daags).

Referenties

1. NHG-standaard M64, Dermatomycosen, herziene versie februari 2008
2. Farmaceutische Kompas, Dermatomycosen, geraadpleegd januari 2021
3. Zelfzorgstandaarden, Standaard Voetschimmel, geraadpleegd januari 2018
4. NHG-standaard M38, Fluor Vaginalis, versie mei 2016