004716 v.7

Algemeen

Herpes labialis (koortslip) wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door het Herpes simplex type I virus. Een koortslip komt vooral opzetten bij een verminderde weerstand, blootstelling aan UV-straling, stress en vermoeidheid of menstruatie. Het virus is alleen besmettelijk als een koortslip aanwezig is, vanaf de eerste tinteling, totdat de zweertjes verdwenen zijn. Het virus kan dan worden overgedragen door aanraking van de plek, bijvoorbeeld door zoenen of knuffelen. Was de handen na elke aanraking van de koortslip de handen en gebruik handdoeken niet samen met een ander.
Eczema herpeticum is een uitgebreide Herpessimplex infectie bij patiënten met pre-existent constitutioneel eczeem. Typisch zijn multipele, monomorfe uitgeponste ulcera van 1-5 mm.
Lokale toepassing van aciclovir is niet of nauwelijks effectief; dit geldt zowel voor een eerste infectie als voor een recidief. Aciclovir kan echter wel sensibiliserend werken en dient daarom wegens gebrek aan duidelijke effectiviteit niet lokaal te worden toegepast.

Medicamenteuze behandeling

• Blaasjes: Zinksulfaatgel of vette crème (1e keus), zinkoxide in zalf of smeersel (2e keus) om de blaasjes sneller te doen indrogen. Gebruik: 4-6x per dag dik aanbrengen (niet uitsmeren!), alleen op de pijnlijke plek of op de blaasjes, voortzetten tot de blaasjes zijn ingedroogd
• Korstjes: Indifferentie crème of gel om de korsten te verzachten: bijvoorbeeld vaseline-cetomacrogolcrème. Desgewenst kan de patiënt een hydrocolloïdpleister proberen.
• Bij (hevige) pijnklachten: eventueel lidocaïne/zinkoxide 5% smeersel of lidocaïne vaselinecrème voor een pijnstillend en indrogend effect bij blaasjes.
• Bij veel recidieven (>6 per jaar) met zeer ernstige klachten (uitgebreide laesies, veel pijn, langdurige klachten) waarbij lokale behandeling onvoldoende effect gaf, overweeg oraal antiviraal middel:
• 1e keus: VValaciclovir ter profylaxe: 2x daags 2000 mg gedurende 1 dag. Langere behandeling heeft geen extra klinisch effect. Start zodra de kenmerkende branderigheid optreedt óf zo snel mogelijk na het verschijnen van de huiduitslag (uiterlijk < 48 uur).
• 2e keus: Aciclovir: 5x 200 mg iedere 4 uur (nachtdosering vervalt) gedurende 5 dagen.
• Bij zeer frequente (meerdere keren per maand) en hinderlijke of uitgebreide recidieven, overweeg een lange preventieve kuur (drie tot vier maanden), let op mogelijke bijwerkingen (vaak misselijkheid, hoofdpijn of diarree): Valaciclovir (voorkeur) 1x daags 500 mg of aciclovir (off-label) 2x daags 400 mg
• Bij een vermoeden van eczema herpeticum dient de patiënt met spoed doorverwezen te worden naar een dermatoloog. Overleg met de behandeld specialist bij immuungecompromitteerde patiënten en patiënten met een acute maligniteit.

Referenties

1. Farmacotherapeutisch Kompas, Indicaties, Huidinfectie, herpes virus; Herpes simplex/labialis; geraadpleegd januari 2022
2. KNMP Kennisbank, Zelfzorgstandaard Koortslip, geraadpleegd januari 2022
3. NHG-Behandelrichtlijn Koortslip (herpes labialis) 2017