31-07-2015

Schildklieraandoeningen: Hoe te herkennen en hoe te behandelen?

Om te begrijpen wat de gevolgen van schildklieraandoeningen zijn, is het belangrijk om te begrijpen wat de functie en de werking van de schildklier is. De schildklier reguleert een breed scala aan processen in ons lichaam door middel van hormonen. De belangrijkste hiervan zijn:

• Regulatie van hartslag en bloeddruk
• Lichamelijke (en geestelijke) ontwikkeling
• Metabolisme (o.a. vrijmaken energie, verbranding vetten, calciumhuishouding)
• Ontwikkeling B en T-cellen

De hypothalamus zal thyreotropinevrijmakend hormoon (TRH) afgeven wanneer van het lichaam signalen binnenkomen om de schildklier te activeren. Deze stimuleert de hypofyse tot afgifte van het thyreoïdstimulerend hormoon (TSH) die vervolgens de schildklier stimuleert om tri-joodthyronine (T3) en thyroxine (T4) af te geven, zie afbeelding 1.

Afbeelding 1: Regulatie schildklierhormonen

Wanneer er sprake is van een schildklieraandoening gaat het om een te traag werkend schildklier (hypothyreoïdie) of een te snel werkend schildklier (hyperthyreoïdie). Dit kan komen door verschillende oorzaken waaronder operaties, straling, genetisch aanleg en medicatie (amiodaron en lithium). Beide aandoeningen worden gediagnosticeerd door middel van bloedwaarden. Voornamelijk wordt er gekeken naar vrije T4 (FT4) en TSH gehaltes. Zie tabel 1.

Tabel 1: Bloedwaarden voor diagnose schildklieraandoeningen.

Hypothyreoïdie

Bij een hypothyreoïdie hebben patiënten vooral last van de kou, gewichtstoename, obstipatie, spierkrampen, droog haar & huid, hevige menstruaties en veranderingen in gezichtsexpressies (somber, verward & vermoeid). De meest voorkomende vorm hiervan heet de ziekte van Hashimoto (90% van de hypothyreoïdie patiënten) en wordt behandeld met levothyroxine (synthetisch T4). Belangrijk hierbij is de therapietrouw, omdat de patiënt dit middel voor de rest van zijn of haar leven moet slikken. Een goede voorlichting is dan ook noodzakelijk bij dit soort medicatie. Ook worden er regelmatig bloedwaarden gecontroleerd, om zo nodig de behandeling bij te stellen (minimaal 1x per jaar).

Hyperthyreoïdie

In het geval van hyperthyreoïdie hebben patiënten vooral last van hongergevoel, haaruitval, schilferende nagels, vochtige huid, schade aan spieren, verzwakte botten, snelle & onregelmatige hartslag, uitpuilende ogen en gewichtsverlies. De meest voorkomende vorm hiervan wordt de ziekte van Graves (70-80% van de hyperthyreoïdie patiënten) genoemd. Om dit te behandelen worden thionamiden (1e keus: thiamazol, 1e keus bij zwangerschap: propylthiouracil) gebruikt. Dit wordt gedurende 1 tot 1,5 jaar gegeven (Het langer geven van dit middel leidt niet tot een kleinere kans op recidief). De kans op een recidief na het stoppen van dit middel is 50%. Indien dit gebeurd wordt er overgegaan op behandeling met radioactief jodium of een operatie. Na de behandeling worden er controles uitgevoerd om te kijken of er levothyroxine moet worden toegevoegd, omdat het kan voorkomen dat er te weinig schildklierhormonen zijn na zo’n ingreep. Ook hierbij is het regelmatig laten controleren van bloedwaarden belangrijk (minimaal 1x per jaar).